Check the below Class 6 Sanskrit MCQ Chapter 2 एषः कः ? एषा का ? एतत् किम् ? with Answers based on the latest exam pattern. Students can also read NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 2 Questions and Answers at LearnInsta.
एषः कः ? एषा का ? एतत् किम् ? Class 6 MCQ Questions Sanskrit Chapter 2
बहुविकल्पी प्रश्ना:
(बहुविकल्पी प्रश्न)
प्रश्न 1.
‘सः’ पदस्य कः अर्थ अस्ति?
(क) वह (स्त्रीलिङ्गम्)
(ख) वह (पुंलिङ्गम्)
(ग) वह (नपुंसकलिङ्गम्)
उत्तर :
(ख) वह (पुंलिङ्गम्)
प्रश्न 2.
नपुंसकलिङ्गम् द्विवचनान्त पदं चिनुत-
(क) एते
(ख) तत्
(ग) एतानि पठति?
उत्तर :
(क) एते
प्रश्न 3.
स्त्रीलिङ्गपदने रिक्तस्थानं पूरयत- किम्
(क) किम्
(ख) एते
(ग) एषा
उत्तर :
(ग) एषा
प्रश्न 4.
अजाः किं कुर्वन्ति ?
(क) हसन्ति
(ख) चरन्ति
(ग) धावन्ति
उत्तर :
(ख) चरन्ति
प्रश्न 5.
काः धावन्ति पाठे?
(क) महिला
(ख) नरः
(ग) वृद्धा
उत्तर :
(क) महिला
प्रश्न 6.
‘लिखति’ इति पदस्य पुरुषः वचनं च चिनुत-
(क) म० पु० द्विवचन
(ख) प्र० पु० एकवचन
(ग) उ० पु० एकवचन
उत्तर :
(ख) प्र० पु० एकवचन
प्रश्न 7.
पुलिङ्गे बहुवचनान्तं पदं किम् ?
(क) एते
(ख) एषः
(ग) एतौ
उत्तर :
(क) एते
प्रश्न 8.
रिक्त स्थानं पूरयत । ______ पिबन्ति ।
(क) एते
(ख) बालकाः
(ग) किम्
उत्तर :
(ख) बालकाः
प्रश्न 9.
स्त्रीलिङ्गे एकवचनान्तं पदं किम् ?
(क) सा
(ख) अजे
(ग) काः
उत्तर :
(क) सा
प्रश्न 10.
‘सोपानानि ‘ पदे विभक्तिः वचनं च चिनुत
(क) प्रथमा एकवचन
(ख) प्रथमा द्वितीया बहुवचन
(ग) द्वितीया द्विवचन
उत्तर :
(ख) प्रथमा द्वितीया बहुवचन
गद्यांश पठित्वा प्रश्ना उत्तरत-
| 1. एक वचनम् | 2. द्विवचनम् |
| सः कः? | तौ कौ? |
| सः शिक्षकः । | तौ मयूरौ । |
| सः किं करोति ? | तौ किं कुरुत: ? |
| सः पाठयति। | तौ नृत्यतः। |
| किं सः भ्रमति ? | किं तौ खादतः ? |
| नः सः न भ्रमति । | न, तौ न खादतः । |
| सः तु पाठयति | तौ तु नृत्यतः |
कः एक पदेन उत्तरत- (एक शब्द में उत्तर दीजिए)
(1) सः क्ः?
(2) तौ कौ नृत्यतः ?
उत्तर:
(1) शिक्षक:
(2) मयूरौ
खः पूर्ण वाक्येन उत्तरत- (पूर्ण वाक्य में उत्तर दीजिए)
(1) कः पाठयति ?
(2) कौ नृत्यतः ?
उत्तर:
(1) शिक्षक: पाठयति ।
(2) मयूरौ नृत्यतः ।
गद्यांश पठित्वा प्रश्ना उत्तरत-
| 3. एतौ कौ ? | 4. एते के ? |
| एतौ बालकौ । | एते बालकाः । |
| बालकौ किं कुरुत: ? | बालकाः किं कुर्वन्ति ? |
| बालकौ पठतः । | बालकाः पिबन्ति। |
| किम् एतौ लिखतः? | किम् एते पिबन्ति ? |
| न, एतौ न लिखत। | आम्, एते फल रसं पिबन्ति । |
| एतौ तु पठतः । |
कः एक पदेन उत्तरत- ( एक शब्द में उत्तर दीजिए )
(1) एतौ कौ?
(2) एते के ?
उत्तरः
(1) बालकौ
(2) बालकाः
खः पूर्ण वाक्येन उत्तरत
(पूर्ण वाक्य में उत्तर दीजिए )
(1) बालकौ किं कुरुत:
(2) किम् एते फलरसं पिबन्ति ?
उत्तरः
(1) बालकौ पठतः
(2) आम्, एते फलरसं पिबन्ति ।
| 5. | 6. |
| सा का? | ताः का: ? |
| सा वृद्धा। | ताः महिलाः । |
| सा किं करोति ? | ताः किं कुर्वन्ति ? |
| साविहरति । | ताः धावन्ति । |
| किं सा क्रीडति ? | किं ताः गायन्ति ? |
| न, सा न क्रीडति । | न, ताः न गायन्ति । |
| सा तु विहरति । | ताः तु धावन्ति । |
कः एक पदेन उत्तरत-
(एक शब्द में उत्तर दीजिए)
(1) सा किं करोति
(2) ताः काः?
उत्तरः
(1) विहरति
(2) महिलाः
खः पूर्ण वाक्येन उत्तरत
(पूर्ण वाक्य में उत्तर दीजिए)
(1) वृद्धा किं करोति ?
(2) महिलाः किं कुर्वन्ति ?
उत्तरः
(1) वृद्धा विहरति
(2) महिलाः धावन्ति।
गः निर्देशानुसारं उत्तरतं-
(निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए)
(1 ) ‘सा’ इति पदस्य विपर्ययः पदं लिखत-
(2) ‘महिला:’ इति पदस्य पर्यायपदं लिखत-
उत्तरः
(1) स:
(2) नार्य:
| 7. एते के ? | 8. एता: का : ? |
| एते बालिके । | एता: अजाः । |
| एते किं कुरुत: ? | एता: किं कुर्वन्ति ? एताः चरन्ति । |
| एते भ्रमतः । | किं एताः धावन्ति ? |
| किं एते धावत: ? | न एताः न धावन्ति । |
| न, एते न धावतः। | एताः तु चरन्ति । |
| एते तु भ्रमतः । |
कः एक पदेन उत्तरत- (एक शब्द में उत्तर दीजिए)
(1) एते के ?
(2) एताः किं कुर्वन्ति ?
उत्तर:
(1) बालिके
(2) चरन्ति ।
खः पूर्ण वाक्येन उत्तरत- (पूर्ण वाक्य में उत्तर दीजिए)
(1) अजा: कि कुर्वन्ति ?
(2) बालिके किं कुरुत: ?
उत्तर:
(1) अजाः चरन्ति
(2) बालिके भ्रमतः
गः निर्देशानुसारं उत्तरत-
(निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए)
(1) ‘न, एता:’ अनयोः पदयोः अव्यय पदं चित्वा लिखत-
(2) ‘एते, एता:’ अनयोः पदयोः बहुवचनं चित्वा लिखत-
उत्तर:
(1) न
(2) एता:
| 9. तत् किम्? | 10. ते के? |
| तत् चन्द्रयानम्। | पुस्तके। |
| किं तत् विमानम्? | किं ते पत्रे ? |
| तत् तु चन्द्रयानम् अस्ति । | न तत् विमानं न । |
| न, ते पत्रे न। | |
| ते तु पुस्तके स्तः । |
कः एक पदेन उत्तरत-
(एक शब्द में उत्तर दीजिए)
(1) तत् किम्?
(2) के पत्रे न?
उत्तरः
(1) चन्द्रयानम्
(2) पुस्तके।
खः पूर्ण वाक्येन उत्तरत-
(पूर्ण वाक्य में उत्तर दीजिए )
(1) किं तत् विमानम अस्ति ?
(2) किं ते पुस्तके स्तः ?
उत्तरः
(1) तत् चन्द्रयानम् अस्ति।
(2) आम् ते पुस्तके स्तः।
ग: निर्देशानुसारं उत्तरत-
(निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए)
(1) ‘तत्’ पदस्य लिङ्गम् लिखत ?-
(2) ‘पुस्तके’ पदस्य कः विभक्ति वचनं च लिखत ।
उत्तरः
(1) नपुंसकलिङ्गम्
(2) प्रथमा, द्वितीया विभक्ति द्विवचनं चः।
अधोदत्तं तालिकां पूरयत
(निम्नलिखित तालिका को पूरा कीजिए)
उत्तरः
| (क) अस्ति | स्तः | सन्ति |
| (ख) खादति | खादतः | खादन्ति |
| (ग) धावति | धावत: | धावन्ति |
| (घ) भ्रमति | भ्रमतः | भ्रमन्ति |
| (ङ) चरति | चरतः | चरन्ति |
धातुः परिचीयताम्
(धातु को पहचानिए)
(क) खादति ______ धातुः ।
(ख) धावन्ति ______ धातुः ।
(ग) पठतः ______ धातुः ।
(घ) चरति ______ धातुः ।
(ङ) भ्रमन्ति ______ धातुः ।
(च) अस्ति ______ धातुः ।
उत्तरः
क. खाद्,
ख. धाव्,
ग. पठ्,
घ. चर्,
ङ. भ्रम्,
च. अस्
वर्ण वियोगं क्रियताम्
(वर्ण अलग-अलग कीजिए)
(क) शिखा
(ख) रोटिका:
(ग) अस्ति
(घ) पठति
(ङ) चलति
उत्तरः
(क) शिखा = श् + इ + ख् + आ
(ख) रोटिका : = र् + ओ + ट् + इ + क + आ +
(ग) अस्ति = अ + स् + त् + इ
(घ) पठति = प् + अ + ठ् + अ + त् + इ
(ङ) चलति = च् + अ + ल् + अ + त् + इ
वर्ण संयोगः कुरुत
(वर्ण संयोग कीजिए)
(कं) व् + अ + र् + ण् + अ + : = _______________________
(ख) स् + अ + + य् + ओ + ग् : अ + : = _______________________
(ग क् + उ + र् + उ + त् + अ + : = _______________________
(घ) त् + आ + ल् + इ + क् + आ + म् = _______________________
(ङ) त् + र् + अ + ल् + ओ + क् + अ + : = _______________________
उत्तरः
(क) वर्णः
(ख) संयोगः
(ग) कुरुतः
(घ) तालिका:
(ङ) त्रिलोकः ।
अधोलिखितानां पदानां पुंलिङ्गम्, स्त्रीलिङ्गम्, नपुसंकलिङ्गम् च पृथक पृथक कृत्वा लिखत-
निम्नलिखित शब्दों पुंलिङ्ग, स्त्रीलिङ्ग और नपुंसकलिङ्ग में अलग-अलग करके लिखिए:-
रेलयानानि, दूरदर्शनं, बालकाः, बालिकाः, गजः, अजे, पत्रम्, चक्राणि, पुस्तकम्, शिक्षकः, मयूरौ, महिलाः, लता, सङ्गणकम्, कन्दुकः, सोपानानि, हंसः, भार्या:, सः, मोहिनी, त्रिशला, आचार्य, चाणक्यः
| पुंलिङ्गम् | स्त्रीलिङ्ग्ङ्गम् | नपुंसकलिङ्गम् |
| बालकाः | बालिका | पत्रम् |
| गजः | अजे | चक्राणि |
| शिक्षक: | महिला: | पुस्तकम् |
| मयूरौ | लता | रेलयानानि |
| हंसः | भार्याः | दूरदर्शनम् |
| सः | मोहिनी | सङणकम् |
| आचार्यः | सा | कन्दुक: |
| चाणक्यः | स्त्रीलिङ्ग्ङ्गम् | सोपानानि |
| त्रिशला | बालिका | नपुंसकलिङ्गम् |
MCQ Questions for Class 6 Sanskrit Chapter 2 शब्द परिचयः 2 with Answers
चित्रं दृष्ट्वा संस्कृतपदं लिखत। (प्रत्येक चित्र देखकर संस्कृतपद लिखिए-
Look at each picture and write down the word in Sanskrit.
Answer
Answer:
(क) द्विचक्रिका
कुञ्जिका
अग्निपेटिका
(ख) शिक्षिका
छुरिका
वीणा
वर्णसंयोजनम् कुरुत। (वर्णसंयोग कीजिए)
Combine the alphabets.
1. (i) छ् + आ + त् + र् + आः
(ii) अ + स् + त् + इ
(iii) ग् + अ + र् + ज् + अ + न् + त् + इ
(iv) म् + अ + क् + ष् + इ + क् + आः
(v) द् + व् + इ + च् + अ + क् + र् + इ + क् + आ =
Answer
Answer:
(i) छात्राः
(ii) अस्ति
(iii) गर्जन्ति
(iv) मक्षिकाः
(v) द्विचक्रिका
2. (i) धावन्ति = ………………
(ii) कुञ्चिका = ………………
(iii) शिक्षिकाः = ………………
(iv) उत्पीठिका = ………………
(v) रोटिके = ………………
Answer
Answer:
अधोदत्ताम् तालिकां पूरयत। (निम्नलिखित तालिका को पूरा कीजिए।)
Complete the table given below.
Answer
Answer:
Answer
Answer:
मञ्जूषायाः उचितं कर्तृपदम् आदाय वाक्यानि पूरयत (मञ्जूषा से उचित कर्तापद लेकर वाक्य पूरे कीजिए।)
Take the appropriate subject from the box and complete the sentences.
मक्षिका, नौकाः, बालिकाः, अजे, बालिके
(क) ………………. चलन्ति।
(ख) ……………… नृत्यतः।
(ग) …………… उत्पतति।
(घ) ………….. चरतः।
(ङ) ……………. धावन्ति।
Answer
Answer:
(क) नौकाः
(ख) बालिके
(ग) मक्षिका
(घ) अजे
(ङ) बालिकाः।
मञ्जूषायाः उचित-क्रियापदेन वाक्यपूर्तिं कुरुत- (मञ्जूषा से उचित क्रियापद द्वारा वाक्यपूर्ति कीजिए)
Complete the sentences with the appropriate verb from the box.
पठति, अस्ति, कूजतः, चलन्ति, चरन्ति
(क) सौम्या ……………….. ।
(ख) पिपीलिकाः ………………. ।
(ग) चटके ………………. ।
(घ) सूचिका ………………. ।
(ङ) अजाः …………….. ।
Answer
Answer:
(क) पठति
(ख) चलन्ति
(ग) कूजतः
(घ) अस्ति
(ङ) चरन्ति।
धातुः परिचीयताम्- (धातु पहचानिए)
Point out the root.
यथा- पठति – पठ् धातुः ………………
(क) लिखति – धातुः ………………
(ख) चलति – धातुः ………………
(ग) कूजतः – धातुः ………………
(घ) वदति – धातुः ………………
(ङ) धावन्ति – धातुः ………………
Answer
Answer:
(क) लिख्
(ख) चल्
(ग) कूज्
(घ) वद्
(ङ) धाव्।
उचितं सर्वनामपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत (उचित सर्वनामपद चुनकर रिक्त स्थान भरिए।)
Pick out the correct pronoun and fill in the blanks.
सा, ते, ताः
(क) छात्राः पठन्ति। ……………… पठन्ति
(ख) महिला हसति। ……………… हसति
(ग) कोकिले कूजतः। ……………… कूजतः
(घ) अजाः चरन्ति। ……………… चरन्ति
(ङ) दोले स्तः। ……………… स्तः
Answer
Answer:
(क) ताः
(ख) सा
(ग) ते
(घ) ताः
(ङ) ते।
उचितं विकल्पं चित्वा वाक्यानि पूरयत। (दिए गए शब्दों से उचित विकल्प चुनकर वाक्यपूर्ति कीजिए।)
Pick out the suitable word from the options given and complete the sentences.
1. (i) समयं सूचयति। (चटका, घटिका, द्विचक्रिका)
(ii) …………….. उपवने अस्ति। (अजा, मक्षिका, दोला)
(iii) ……………… चलन्ति। (उत्पीठिकाः, सूचिकाः, पिपीलिकाः)
(iv) सौचिकः ……………। (सूचयति, सीव्यति, चालयति)
(v) कोकिले …………… (विहरतः, गर्जतः, कूजतः)
Answer
Answer:
(i) घटिका
(ii) दोला
(iii) पिपीलिकाः
(iv) सीव्यति
(v) कूजतः
2. (i) ………….. गर्जतः। (सिंहः, सिंहौ, सिंहाः)
(ii) …………… चलन्ति। (नौका, नौके, नौकाः)
(iii) ……………….. विहरतः। (बालिका, बालिके, बालिकाः)
(iv) ………………. सन्ति। (रोटिके, रोटिकाः, रोटिका)
(v) ……………… चरति। (अजा, अजे, अजाः)
Answer
Answer:
(i) सिंहौ
(ii) नौकाः
(iii) बालिके
(iv) रोटिकाः
(v) अजा
3. (i) छात्रे ……………….. (पठतः, पठतः, पठन्ति)
(ii) बालकाः ………………. (धावन्ति, धावतः, धावन्ति)
(iii) मक्षिका ……………… (अस्ति, स्तः, सन्ति)
(iv) जवनिके ………………..। (दोलति, दोलतः, दोलन्ति)
(v) मेघौ …………………। (गर्जति, गर्जतः, गर्जन्ति)
Answer
Answer:
(i) पठतः
(ii) धावन्ति
(iii) अस्ति
(iv) दोलतः
(v) गर्जतः
उचितं संस्कृतपदं चित्वा चित्रस्य समक्षं लिखत। (उचित संस्कृतपद चुनकर चित्र के सामने लिखिए।)
Pick out the appropriate Sanskrit word and write down in front of the picture.
Answer
Answer:
(क) वृद्धा
(ख) कलिका
(ग) अजा
(घ) छुरिका
(ङ) श्रमिका