Check the below Class 6 Sanskrit MCQ Chapter 6 सः एव महान् चित्रकारः with Answers based on the latest exam pattern. Students can also read NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 6 Questions and Answers at LearnInsta.
सः एव महान् चित्रकारः Class 6 MCQ Questions Sanskrit Chapter 6
शुद्ध वाक्यं चित्रुत-
(शुद्ध वाक्य चुनिए ।)
प्रश्न 1.
वयं प्रायः जन्तुशालायां
(क) पश्यति
(ख) पश्यावः
(ग) पश्यामः ।
उत्तर :
(ग) पश्यामः ।
प्रश्न 2.
पाटलपुष्पाणि
(क) सन्ति
(ख) स्तः
(ग) अस्ति ।
उत्तर :
(क) सन्ति
प्रश्न 3.
तत्र सप्त वर्णाः
(क) भवति
(ख) भवसि
(ग) भवति ।
उत्तर :
(ख) भवसि
प्रश्न 4.
वयं अत्र किं किं
(क) पश्याव
(ख) पश्यन्ति
(ग) पश्याम्ः।
उत्तर :
(ग) पश्याम्ः।
प्रश्न 5.
काकः कृष्ण
(क) भवति
(ख) भवसि
(ग) भवन्ति ।
उत्तर :
(क) भवति
प्रश्न 6.
काकः वर्णः कृष्णः
(क) स्तः
(ख) अस्ति
(ग) सन्ति ।
उत्तर :
(ख) अस्ति
प्रश्न 7.
शुकस्य वर्ण: हरितः
(क) अस्ति
(ख) सन्ति
(ग) स्तः ।
उत्तर :
(क) अस्ति
प्रश्न 8.
वयं द्रष्टुम्
(क) इच्छति
(ख) इच्छावः
(ग) इच्छामः।
उत्तर :
(ग) इच्छामः।
प्रश्न 9.
श्रद्धे! तव इष्टवर्णः हरितः इति
(क) चिन्तयामि
(ख) चिन्तयति
(ग) चिन्तयति ।
उत्तर :
(क) चिन्तयामि
प्रश्न 10.
मनीष ! जपापुष्पम्
(क) पश्यते
(ख) पश्यतु
(ग) पश्यन्तु।
उत्तर :
(ख) पश्यतु
नाट्यांश पठित्वा प्रश्नानां उत्तरत-
(नाटक के अंश को पढ़कर उत्तर दीजिए ।)
नाटयांश-1
- शिक्षकः – वयम् अत्र किं किं पश्यामः ?
- श्रद्धाः – सर्वत्र विविधानि पुष्पाणि, हरितानि पर्णानि, खगाः जन्तवः च सन्ति इति पश्यामः ।
- शिक्षकः – सत्यम्। एवमेव तेषां वर्णाः अपि विविधाः । यथा श्रद्धा वदति ‘हरितानि पर्णानि ‘ इति, अत्र पर्णस्य कः वर्णः ?
- छात्राः – (सर्वे) हरितः ।
- श्रद्धाः – अत्र वृक्षस्य उपरि शुकः अस्ति। सः अपि हरितवर्णेन शोभते ।
- शिक्षकः – श्रद्धे! तव इष्टवर्णः हरितः इति चिन्तयामि । अत एव हरितवर्णम् एव पश्यसि खलु ।
- मेधाः – आचार्य ! अत्र काकः अपि अस्ति, यस्य वर्णः कृष्णः। एवं पिकस्य अपि वर्णः कृष्णः।
- शिक्षकः – आम्। उत्तमं निरीक्षणं भवत्याः ।
- छात्रा : ! पश्यन्तु, अत्र पुष्पाणि अपि सन्ति । मनीष ! पश्यतु जपापुष्पम्। वदतु, अस्य वर्णः कः ?
(क) एकपदेन उत्तरत-
(एक शब्द में उत्तर दीजिए ।)
(i) वृक्षस्य उपरि कः अस्ति ?
(ii) श्रद्धा इष्टवर्णः कः अस्ति?
(iii) काकास्य वर्ण किं अस्ति?
उत्तर :
(i) शुकः
(ii) कृष्ण:
(iii) हरित: ।
(ख) पूर्ण वाक्येन उत्तरत-
(पूर्ण वाक्य में उत्तर दीजिए ।)
(i) वयम् अत्र किं किं पश्यामः ?
(ii) कृष्ण वर्णस्य कः स्तः ?
(iii) पर्णस्य कः वर्णः अस्ति?
उत्तर :
(i) वयम् सर्वत्र विविधानि पुष्पाणि, हरिता. नि, खगाः जन्तवः च पश्यामः ।
(ii) कृष्णः वर्णस्य पिकः काकः च स्तः ।
(iii) पर्णस्य हरितः वर्णः अस्ति ।
(ग) निर्देशानुसारं उत्तरत-
(निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए ।)
(i) ‘वृक्षस्य’ इति पदे कः विभक्ति वचनं च?
(ii) ‘आचार्यः’ इति पदस्य पर्यायपदं लिखत?
(iii) ‘भवत्याः’ इति पदस्य कः लिङ्ग अस्ति ?
उत्तर :
(i) षष्ठी विभक्तिः एकवचनम् च
(ii) शिक्षकः
(iii) स्त्रीलिङ्गं ।
नाटयांश-2
- मनीष: – रक्तवर्णः आचार्य ! शुकस्य चञ्चुः अपि रक्तवर्णा । पाटलपुष्पम् अपि रक्तवर्णेन युक्तम्।
- शिक्षकः – शोभनम् । चित्रवर्णाः शुकाः अपि अत्र सन्ति इति जानन्ति किम् ?
- आदित्यः – आचार्य ! ते कीदृशाः भवन्ति ? वयं द्रष्टुम् इच्छामः ।
- शिक्षकः – तादृशान् शुकान् वयं प्रायः जन्तुशालायां पश्यामः । तेषां पक्षाः नीलाः पीताः रक्ताः च भवन्ति
- शिक्षकः – आचार्य! पाटलपुष्पाणि अपि विविधवर्णयुक्तानि भवन्ति । मम उद्याने पीतवर्णानि, श्वेतवर्णानि, नीललोहितवर्णानि, केसरवर्णानि च पाटलपुष्पाणि सन्ति ।
- शिक्षकः – उत्तमम्। पश्यन्तु, हंसः श्वेतः । तथा अन्ये के श्वेतवर्णा : ?
- मेधाः – आचार्य ! बकः शश: च। तथा भवतः प्रावारकम् अपि श्वेतम् ।
(क) एकपदेन उत्तरत-
(एक शब्द में उत्तर दीजिए ।)
(i) शुकस्य वर्णः कः अस्ति ?
(ii) शुकस्य चञ्चुः कस्य वर्णः अस्ति ?
(iii) कः पुष्पं विविधवर्णयुक्त भवति ?
उत्तर :
(i) हरित:
(ii) रक्तवर्ण:
(iii) पाटलपुष्पं ।
(ख) पूर्ण वाक्येन उत्तरत-
(पूर्ण वाक्य में उत्तर दीजिए ।)
(i) पाटलपुष्पम् केः केः वर्णयुक्ता भवन्ति ?
(ii) आचार्यस्य प्रावारकस्य किं वर्णः अस्ति?
(iii) वयं चित्रवर्णाः शुकाः कुत्र पश्याम् ?
उत्तर :
(i) पाटलपुष्पाणि पीतवर्णानि, श्वेतवर्णानि, नील लोहित वर्णानि केसर वर्णानि च सन्ति ।
(ii) आचार्यस्य प्रावारकस्य श्वेतवर्णः अस्ति ।
(iii) वयं चित्रवर्णाः शुका: जन्तुशालायां पश्यामः ।
(ग) निर्देशानुसारं उत्तरत-
(निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए ।)
(i) ‘चित्रवर्णाः’ इति पदस्य पर्यायपदं किं ?
(iii) ‘जानन्ति किम्’ अनयोः पदयोः अव्ययपदं किम् ?
(ii) ‘अन्ये’ इति पदे कः विभक्ति वचनं च ?
उत्तर :
(i) विविधवर्णा;
(ii) किम्
(iii) सप्तमी विभक्ति एकवचनं।
नाटयांश-3
- शिक्षकः – आम्। सम्यक् । सर्वे स्वस्य अन्येषां च वस्त्राणां वर्णान् अवलोकयन्तु ।
- मञ्जुलः – आचार्य! इन्द्रधनुः तु बहुवर्णमयं खलु । तत्र सप्त वर्णाः भवन्ति ।
- शिक्षकः – आम्। सर्वः अपि निसर्ग : बहुवर्णमयः । तेन संसारः सुन्दरः । वर्णैः एव अस्मांक जीवनम् अपि मनोरमं भवति । तत्र ‘वर्णयोजक :
- चित्रकारः कः’ इति जानन्ति किम् ?
- सर्वे – (उच्चैः) परमेश्वरः, परमेश्वरः ।
- शिक्षकः – आम्। सः एव महान् चित्रकारः ।
(क) एकपदेन उत्तरत-
(एक शब्द में उत्तर दीजिए ।)
(i) इन्द्रधनुषाः कति वर्णाः भवन्ति ?
(ii) स्वस्य का अवलोकयन्तु ?
(iii) वर्णयाजकः कः अस्ति?
उत्तर :
(i) सप्त:
(ii) वस्त्राणां वर्णान
(iii) परमेश्वर ।
(ख) पूर्ण वाक्येन उत्तरत-
(पूर्ण वाक्य में उत्तर दीजिए ।)
(i) अस्माकं जीवनं कीदृशः भवति ?
(ii) कः महान् चित्रकारः अस्ति?
(iii) कस्य वर्णैः अस्माकं जीवनं मनोरमं भवति ?
उत्तर :
(i) परमेश्वरः महान् चित्रकारः अस्ति ?
(ii) अस्माकं जीवनं मनोरमं भवति ?
(iii) विविधवर्णैः अस्माकं जीवनं मनोरमं भवति ।
(ग) निर्देशानुसारं उत्तरत-
(निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए ।)
(i) ‘तत्र सप्त वर्णाः भवन्ति’ इति वाक्येन अव्यय पदं किं?
(ii) ‘बहुवर्ण’ इति पदस्य विपर्यय पदं किं अस्ति?
(iii) ‘जगत:’ इति पदस्य नाटयांशे किं पर्याय पदं प्रयुक्ते ?
उत्तर :
(i) तत्र
(ii) एकवर्ण:
(iii) संसार ।
रिक्त स्थानपूर्ति क्रियताम् रिक्तस्थानों की पूर्ति कीजिए ।
(क) उत्तमं ______ भवत्याः । ( निरीक्षणं / निरीक्षणेषु )
(ख) शुकस्य चञ्चुः ______ सप्तवर्णाः । (विना / ______ पि )
(ग) ते कीदृशाः ______ .? ( भवति / भवन्ति )
(घ) वयं ______ इच्छामः। (द्रष्टुम्/पातुं )
(ङ) इन्द्रधनुषः तु ______ भवन्ति। (कृष्णवर्णः / सप्तवर्णाः)
उत्तर :
(क) निरीक्षणं
(ख) अपि
(ग) भवन्ति
(घ) द्रष्टुम्
(ङ) सप्तवर्णाः
कोष्ठकात् चित्वा शब्दरूपाणां रिक्तस्थानं पूरयत-
(क) अत्र ______ उपरि शुकः अस्ति। (उद्याने/ उद्यानस्य )
(ख) खगाः ______ च सन्ति । ( जन्तु / जन्तवः )
(ग) तत्र सप्त ______ भवन्ति। (वर्णः / वर्णाः )
(घ) ______ चञ्चुः अपि रक्तवर्णाः । (शुकस्य / शुकः )
(ङ) ______ द्रष्टुम् इच्छामः। (आवाम् / वयम् )
उत्तर :
(क) उद्यानस्य
(ख) जन्तवः
(ग) वर्णा:
(घ) शुकस्य
(ङ) वयम्
एकवचने परिवर्तयत-
(एकवचन में बदलिए)
(क) पुष्पाणि ______ ।
(ख) रक्तवर्णा ______ ।
(ग) छात्रा: ______ ।
(घ) वयम् ______ ।
(ङ) सन्ति ______ ।
(च) पश्यन्ति ______ ।
(छ) शुकाः ______ ।
(ज) हरितानि ______ ।
(झ) पर्णानि ______ ।
(ञ) वस्त्राणां ______ ।
उत्तर :
(क) पुष्पम्
(ख) रक्तवर्ण:
(ग) छात्र:
(घ) अहम्
(ङ) अस्ति
(च) पश्यति
(छ) शुकः
(ज) हरित:
(झ) पर्णः
(ञ) वस्त्रं
पाठात् पर्यायपदानि चित्वा लिखत-
(पाठ से पर्याय शब्द चुनकर लिखिए |)
(क) काकः
(ख) शिक्षक :
( ग ) अनेकानि
(घ) रक्ताः
उत्तर :
(क) वायसः ख आचार्य
(ग) विविधानि
(घ) लोहिता
शब्दरूपाणां पूर्तिं कुरुत-
(शब्द रूपों से रिक्तस्थानों की पूर्ति कीजिए ।)
उत्तर :
| एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
| त्वम् | युवाम् | यूयम् |
| अहम् | आवाम | वयम् |
| पुस्तकम् | पुस्तके | पुस्तकानि |
| छात्र: | छात्रौ | छात्राः |
| एतत | एते | एतानि |
MCQ Questions for Class 6 Sanskrit Chapter 6 समुद्रतटः with Answers
विभक्ति वचन-अनुसारेण रिक्तस्थानपूर्तिं कुरुत- (विभक्ति तथा वचन के अनुसार रिक्तस्थानपूर्ति कीजिए)
Fill in the blanks according to case and number.
Answer
Answer:
Answer
Answer:
Answer
Answer:
मञ्जूषात उचितं पदं चित्वा वाक्यपूर्ति कुरुत। (मञ्जूषा से उचित पद चुनकर वाक्यपूर्ति कीजिए।)
Pick out the correct option and fill in the blanks.
वैदेशिकव्यापाराय, पर्यटनाय, कन्दुकेन, समुद्रतटाः, विदेशिपर्यटकेभ्यः
(क) अस्माकं देशे बहवः ……………. सन्ति।
(ख) अत्र जनाः ……………. आगच्छन्ति।
(ग) केचन जनाः ……………. क्रीडन्ति।
(घ) गोवा-तटः ……………. समधिकं रोचते।
(ङ) विशाखापत्तनम् ……………….. प्रसिद्धम्।
Answer
Answer:
(क) समुद्रतटाः
(ख) पर्यटनाय
(ग) कन्दुकेन
(घ) विदेशिपर्यटकेभ्यः
(ङ) वैदेशिकव्यापाराय।
अधोदत्तं गद्यांशं पठत प्रश्नान् च उत्तरत। (निम्नलिखित गद्यांश पढ़िए और प्रश्नों के उत्तर दीजिए।)
Read the extract given below and answer the questions that follow.
एषः समुद्रतटः। अत्र जनाः पर्यटनाय आगच्छन्ति। केचन तरङ्ग क्रीडन्ति। केचन च नौकाभिः जलविहारं कुर्वन्ति। तेषु केचन कन्दुकेन क्रीडन्ति। बालिकाः बालकाः च बालुकाभिः बालुकागृह रचयन्ति। मध्ये मध्ये तरङ्गाः बालुकागृहं प्रवाहयन्ति। एषा क्रीडा प्रचलति एव। समुद्रतटाः न केवलं पर्यटनस्थानानि। अत्र मत्स्यजीविनः अपि स्वजीविकां चालयन्ति।
Question 1.
एषः कः?
Answer
Answer: समुद्रतटः
Question 2.
जनाः अत्र किमर्थम् आगच्छन्ति?
Answer
Answer: पर्यटनाय
Question 3.
बालकाः किम् रचयन्ति?
Answer
Answer: बालुकागृहम्
Question 4.
के बालुकागृहं प्रवाहयन्ति?
Answer
Answer: तरङ्गाः
Question 5.
बालकाः बालिकाः च अत्र किं रचयन्ति?
Answer
Answer: बालकाः बालिकाः च अत्र बालुकाभिः बालुकागृहम् रचयन्ति।
Question 6.
अत्र मत्स्यजीविनः किं कुर्वन्ति?
Answer
Answer: अत्र मत्स्यजीविनः स्वजीविकां चालयन्ति।
Question 7.
(i) नौकाभिः …………….
(ii) पर्यटनस्थानानि ………………
(iii) तर ……………
(iv) रचयन्ति ……………..
Answer
Answer:
(i) नौकया
(ii) पर्यटनस्थानम्
(iii) तरङ्गेन
(iv) रचयति
Question 8.
‘अत्र जनाः पर्यटनाय आगच्छन्ति’ इति वाक्ये कर्तृपदम् किम्? (अत्र, जनाः, पर्यटनाय)
Answer
Answer: जनाः।
Question 9.
केचन नौकाभिः जलविहारं कुवन्ति’ इति वाक्ये कर्मपदम् किम्? (केचन, नौकाभिः, जलविहारम्)
Answer
Answer: जलविहारम्।
यथानिर्देशम् रिक्तस्थानानि पूरयत।
(i) एषः समुद्रतटः। ………………. बालिका। ……………… बालुकागृहम्।
(ii) बालकाः कन्दुकेन क्रीडन्ति। अहम् अपि कन्दुकेन ……………….।
Answer
Answer:
(i) एषा, एतत्।
(ii) क्रीडामि।
कोष्ठकदत्ते शब्दे तृतीया-विभक्ति प्रयोज्य वाक्यानि पूरयत। (कोष्ठक दत्त शब्द में तृतीया विभक्ति प्रयोग करके वाक्य पूरे कीजिए।)
Complete the sentences by using the third form of the word in bracket.
(क) छात्राः …………. विद्यालयम् गच्छन्ति। (बसयान)
(ख) जनाः ………………. यात्रां कुर्वन्ति। (रेलयान)
(ग) शिशुः ………………. क्रीडति। (क्रीडनक)
(घ) …………… शरीरं पुष्टम् भवति। (व्यायाम)
(ङ) वयं …………….. नदीपारम् गच्छामः। (नौका)
Answer
Answer:
(क) बसयानेन
(ख) रेलयानेन
(ग) क्रीडनकैः
(घ) व्यायामेन
(ङ) नौकया
रेखांकितं पदं संशोध्यत लिखत- (रेखांकित पद को शुद्ध कीजिए-
Correct the underlined word.
(क) एषः समुद्रतटः पर्यटनम् भवति।
(ख) दीपकः प्रकाशः भवति।
(ग) प्राचार्य छात्रम् पारितोषिकं यच्छति।
(घ) सूर्यम् नमः।
(ङ) बालकान् आम्रफलम् रोचते।
Answer
Answer:
(क) पर्यटनाय
(ख) प्रकाशाय
(ग) छात्राय
(घ) सूर्याय
(ङ) बालकेभ्यः
उचितं विकल्पं चित्वा वाक्यपूर्तिं कुरुत। (उचित विकल्प चुनकर वाक्यपूर्ति कीजिए।)
Pick out the correct option and complete the sentences.
1. (i) बालकः …………….. सह क्रीडति। (बालकेन्, बालकेन, बालकम्)
(ii) गजाः ……………… सह चलन्ति। (गजेभिः, गजाः, गजैः)
(iii) छात्राः ……………. सह पठन्ति। (छात्रेभिः, छात्राभिः, छात्राः)
(iv) अहं …………… अन्नं यच्छामि। (याचकम्, याचकेन, याचकाय)
(v) सा वदति ………….. नमः। (गणेशम्, गणेशाय, गणेशः)
Answer
Answer:
(i) बालकेन
(ii) गजैः
(iii) छात्राभिः
(iv) याचकाय
(v) गणेशाय।
2. (i) त्वं मित्रैः सह …………… (क्रीडथः, क्रीडथ, क्रीडसि)
(ii) वृक्षे खगौ ………….. (कूजति, कूजतः, कूजन्ति)
(iii) बालकाः गजम् ……………. (पश्यति, पश्यतः, पश्यन्ति)
(iv) आवाम् भोजनम् …………….. (खादामि, खादावः, खादाम:)
(v) यूयम् गृहम् …………………. । (गच्छथः, गच्छन्ति, गच्छथ)
Answer
Answer:
(i) क्रीडसि
(ii) कूजतः
(iii) पश्यन्ति
(iv) खादावः
(v) गच्छथ।
उचितं विकल्पं चित्वा एकपदेन प्रश्नान् उत्तरत। (उचित विकल्प चुनकर एक पद में प्रश्न का उत्तर दीजिए।)
Pick out the correct option and answer the question in one word.
(i) जनाः नौकाभिः किं कुर्वन्ति? (पर्यटनम्, बालुकागृहम्, जलविहारम्)
(ii) के बालुकागृहम् प्रवाहयन्ति? (तरङ्गाः, जनाः, बालकाः)
(ii) देशे बहवः के सन्ति? (पर्यटकाः, समुद्रतटाः, मत्स्यजीविनः)
(iv) कोच्चितटः केभ्यः ज्ञायते? (वैदेशिकव्यापाराय, जलविहाराय, नारिकेलफलेभ्य)
(v) कः तटः विदेशिपर्यटकेभ्यः समधिकं रोचते? (मेरीनातटः, गोवातटः, जुहूतटः)
Answer
Answer:
(i) जलविहारम्
(ii) तरङ्गाः
(iii) समुद्रतटाः
(iv) नारिकेलफलेभ्यः
(v) गोवातटः।