Check the below Class 6 Sanskrit MCQ Chapter 10 त्वम् आपणं गच्छ with Answers based on the latest exam pattern. Students can also read NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 10 Questions and Answers at LearnInsta.
त्वम् आपणं गच्छ Class 6 MCQ Questions Sanskrit Chapter 10
बहुविकल्पी प्रश्नाः
(बहुविकल्पी प्रश्न)
प्रश्न 1.
सर्वम् कः अस्ति ?
(क) असिद्धः
(ख) सिद्धम्
(ग) सिद्धिम्
उत्तर :
(ख) सिद्धम्
प्रश्न 2.
गुडः कति किलोमित: ?
(क) एक
(ख) द्वौ
(ग) त्रीणि
उत्तर :
(क) एक
प्रश्न 3.
कः ददातु ?
(क) स्यूतम्
(ख) चाकलेहम्
(ग) लेखनीं
उत्तर :
(क) स्यूतम्
प्रश्न 4.
कति अवशिष्टानि स्वीकरोतु ?
(क) नवति
(ख) शतम्
(ग) दश
उत्तर :
(ग) दश
प्रश्न 5.
कस्य वर्णः लेखनी अस्ति?
(क) नील:
(ख) रक्तः
(ग) श्वेतः
उत्तर :
(क) नील:
प्रश्न 6.
चाकलेहस्य कति रूप्यकाणि सन्ति?
(क) त्रिंशत्
(ख) चत्वारिंशत्
(ग) विंशति
उत्तर :
(ग) विंशति
प्रश्न 7.
कति रूप्यकाणि यच्छानि ?
(क) चत्वारि शतानि षष्टिं
(ख) चत्वारि शतानि सप्ततिः
(ग) चत्वारि शतानि अशीतिः
उत्तर :
(क) चत्वारि शतानि षष्टिं
प्रश्न 8.
कस्याः इच्छति ?
(क) केक:
(ख) चाकलेहम्
(ग) लेखन्याः
उत्तर :
(ख) चाकलेहम्
प्रश्न 9.
कः स्वास्थ्याय हानिकरं भवति ?
(क) चाकलेहं
(ख) रोटिकां
(ग) फलं
उत्तर :
(क) चाकलेहं
प्रश्न 10.
राकेशः कुत्र असि ?
(क) तत्र
(ख) अत्र
(ग) सर्वत्र
उत्तर :
(ख) अत्र
गद्याशं पठित्वा प्रश्नान उत्तरत-
(गद्याश को पढ़िए उत्तर दीजिए ।)
नाटयांश-1
- अम्बा – राकेश ! कुत्र असि ? अत्र आगच्छ ।
- राकेशः – आम् अम्ब! कथय किं कार्यं करवाणि?
- अम्बा – अद्य तव तातः कार्यालयात् विलम्बेन आगमिष्यति। त्वम् आपणं गच्छ । वस्तूनि आनय । वस्तूनां नामावली अपि अत्र अस्ति ।
- राकेशः – अस्तु । स्यूतं ददातु। वस्तूनां नामावलीम् अहं स्वीकरोमि ।
- अम्बा – स्वीकुरु । धनम् अपि नय ।
- राकेश: – अम्ब! इतोऽपि एकं वस्तु स्वीकरवाणि ?
- अम्बा – चाकलेहम् इच्छति खलु वत्स ! जानातु, अधिक चाकलेह – खादनं स्वास्थ्याय हानिकरं भवति ।
(क) एक पदेन उत्तरत-
(एक शब्द में उत्तर दीजिए)
(i) कः आगच्छतु?
(ii) राकेशः कुत्र गच्छतु?
(iii) कः कार्यालयात् विलम्बेन आगमिष्यति ?
उत्तर :
(i) राकेश :
(ii) आपणं
(iii) तात:
(ख) पूर्ण वाक्येन उत्तरत-
(पूर्ण वाक्य में उत्तर दीजिए )
(i) तातः कस्मात् विलम्बेन आगमिष्यति ?
(ii) राकेशः किं स्वीकरोति?
(iii) कः आपणं अगच्छत?
उत्तर :
(i) तात: कार्यालयात् विलम्बेन आगमिष्यति ।
(ii) राकेश : वस्तूनि नामावली स्वीकरोति
(iii) राकेश: आपणं अगच्छत्
(ग) निर्देशानुसार उत्तरत-
(निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए)
(i) ‘त्वं आपणं गच्छ’ अत्र क्रियापदं किं अस्ति?
(ii) ‘धन अपि नय’ इति पदानां अव्ययं पदं चित्वा लिखत ?
(iii) ‘हानिकरं ‘ इति पदस्य विपर्यय पदं किं अस्ति ?
उत्तर :
(i) गच्छ
(ii) अपि
(iii) लाभकरं
नाटयांश-2
- राकेशः – केवलम् अद्य एव स्वीकरोमि ।
- अम्बा – अस्तु । मार्गे यानानां गतिं पश्यतु । अनन्तरं सावधानं पारं गच्छतु।
- राकेशः – आम्। अहं गच्छामि ।
- राकेशः – महोदय ! कृपया एतां नामावलीं पश्यतु, वस्तूनि च ददातु।
- आपणिकः – पश्यामि ।
- मुद्गः – अर्धकिलोमितः शर्करा – एक किलोमिता
- गुडः – एककिलोमितः द्विदलम् – एककिलोमितम्
- सर्षपः – पादकिलोमितः सर्वं सिद्धम् अस्त्। स्यूतं ददातु तत्र स्थापयामि ।
- राकेशः – अस्तु, कति रूप्यकाणि यच्छानि ?
- आपणिकः – चत्वारि शतानि षष्टिं (४६०) च रूप्यकाणि ददातु।
(क) एक पदेन उत्तरत-
( एक पद में उत्तर दीजिए )
(i) मार्गे केषाम् गतिं पश्यतु ?
(ii) कस्य वस्तूनि नामावलीं पश्यतु ?
(iii) द्विदलं कति किलोमिता अस्ति?
उत्तर :
(i) यानानां
(ii) आपणिकम्
(iii) एककिलो. मिता
(ख) पूर्ण वाक्येन उत्तरत-
(पूर्ण वाक्य में उत्तर दीजिए)
(i) शर्करा कति किलोमिता अस्ति ?
(ii) कः स्यूतं ग्रह्यति,
(iii) कः चत्वारि शतानि षष्टिं रूप्यकाणि ददातु ?
उत्तर :
(i) शर्करा एककिलोमिता अस्ति ।
(ii) आपणिक : स्यूतं ग्रह्यति ।
(iii) आपणिक: चत्वारि शतानि षष्टिं रूप्यकाणि ददातु।
(ग) निर्देशानुसारं उत्तर-
(निर्देश के अनुसार उत्तर दीजिए)
(i) ‘सर्वं सिद्धं अस्ति’ अत्र क्रियापदं चित्वा लिखत |
(ii) ‘मार्गे’ पदस्य पदं परिचयं दीयताम् ।
(iii) ‘गच्छतु’ इति पदस्य विपर्यय पदे लिखत ।
उत्तर :
(i) अस्ति
(ii) सप्तमी विभक्ति एकवचनम्
(iii) आगच्छतु।
नाटयांश – 3
- राकेशः – महोदय ! नीलवर्णा लेखनी अस्ति किम् ?
- आपणिकः – आम्, अस्ति ।
- राकेशः – एकं चाकलेहम् एकां लेखनीं च ददातु। तस्य मूल्यम् अपि योजयतु ।
- आपणिकः – अस्तु । लेखन्याः विंशतिं रूप्यकाणि चाकले हस्य दश रूप्यकाणि च योजयामि। आहत्य नवत्यधिकानि चत्वारि शतानि (४९०) रूप्यकाणि ददातु।
- राकेशः – आम्, पञ्च शतानि (५००) रूप्यकाणि सन्ति । स्वीकरोतु, अवशिष्टं च ददातु।
- आपणिकः – सर्वं स्यूते स्थापितम् अस्ति । दश (१०) रूप्यकाणि अवशिष्टानि, स्वीकरोतु ।
- राकेशः – अस्तु। धन्यवादः।
- आपणिकः – पुनरपि आगच्छतु ।
(क) एक पदेन उत्तरत-
(एक शब्द में उत्तर दीजिए)
(i) कति लेखनी ददातु ?
(ii) कति चाकलेहं ददातु ?
(iii) कस्यां मूल्यं अपि योजयतु ?
उत्तर :
(i) एकां
(ii) एक
(iii) तस्य
(ख) पूर्ण वाक्येन उत्तरत-
(पूर्ण वाक्य में उत्तर दीजिए)
(i) लेखन्याः कति मूल्यम् अस्ति ?
(ii) चाकलेहस्य कति मूल्यम् अस्ति ?
(iii) कः कथयति – पुनरपि आगच्छतु ?
उत्तर :
(i) लेखनाः विंशतिम् रूप्यकाणि मूल्यं अस्ति ।
(ii) चाकलेहस्य दश रूप्यकानि मूल्यम् अस्ति ।
(iii) आपणिकः कथयति – पुनरपि आगच्छतु ।
(ग) निर्देशानुसार उत्तरत-
(निर्देश के उत्तर लिखिए |)
(i) ‘आम्’ इति पदस्य विपर्यय पदं लिखत?
(ii) ‘अवशिष्टं च ददातु इति पदानां अव्ययं चित्वा लिखत |
(iii) ‘रूप्यकाणि’ पदस्य परिचयं दीयताम् ।
उत्तर :
(i) न
(ii) च
(ii) प्रथमा द्वितीया विभक्ति एकवचनम्।
शुद्ध वाक्यं चिनुतं
(उचित वाक्य चुनिए)
शुद्ध पर्याय चिनुत
1. तातः
(क) पुत्र:
(ख) पिता
(ग) भगिनी
उत्तर :
(ख) पिता
2. विस्मितः
(क) चकित:
(ख) दु:खित:
(ग) हर्षित:
उत्तर :
(क) चकित:
3. जनान्
(क) नरान्
(ख) पशवः
(ग) मानवः
उत्तर :
(क) नरान्
4. कोऽपि
(क) कदापि
(ख) कश्चिदपि
(ग) अपि
उत्तर :
(ख) कश्चिदपि
5. धराम्
(क) वसुन्धरा
(ख) गगन:
(ग) मेघम्
उत्तर :
(क) वसुन्धरा
6. पेटिकाम् –
(क) पात्रम्
(ख) मञ्जूषा
(ग) आनन्द
उत्तर :
(ख) मञ्जूषा
7. आम्
(कं) नयनाय
(ख) आनमनाय
(ग) ग्रहीतुम्
उत्तर :
(ख) आनमनाय
8. व्यथाम्
(क) दुःखम्
(ख) सुखम्
(ग) हानिं
उत्तर :
(क) दुःखम्
9. हस्तम्
(क) शीघ्रम्
(ख) अद्य
(ग) पादम्
उत्तर :
(ख) अद्य
10. सद्यः उत्तराणि
(क) नेत्रम्
(ख) करम्
(ग) अधुना
उत्तर :
(क) नेत्रम्
उचितं विकल्पम् चित्वा वाक्यपूर्तिं कुरुत
(उचित ( विकल्प चुनकर वाक्यों की पूर्ति कीजिए ।)
(क) कथय किं _________ करवाणि ? ( कार्यम् / कारयं /कार्येषु)
(ख) तातः _________ आगमिष्यति । (विलम्बं / विलम्बेन /विलम्बाया)
(ग) केवलं अद्य एव _________ । (स्वीकरोमि / स्वीकरोतु / स्वीकुर्मः)
(घ) अनन्तरं _________ पारं गच्छतु । (सावधानेन /सावधानं / सावधानेषु )
(ङ) _________ गच्छामि । ( वयम् / आवाम् / अहम् )
(च) दश रूप्यकाणि _________ स्वीकरोतु । (अवशिष्ट /अवशिष्टानि / अवशिष्टम् )
(छ) एकां _________ ददातु। (लेखनी/लेखनां / लेखनीम् )
उत्तर :
(क) कार्यम्
(ख) विलम्बेन
(ग) स्वीकरोमि
(घ) सावधानं
(ङ) अहम्
(च) अवशिष्टानि
(छ) लेखनीं ।
लोट् लकार परिवर्तनं कृत्वा पुनः लिखत
(लोट् लकार में परिवर्तन करके पुनः लिखिए)
(क) अहं तुभ्यं सर्वं धनं हास्यामि ।
(ख) सः आकाशं पश्यति ।
(ग) त्वम् वस्तुद्वयम् आनयति ।
(घ) अजीजः सफलं अस्ति ।
उत्तर :
(क) अहं तुभ्यं सर्वं धनं ददानि ।
(ख) सः आकाशं पश्यतु ।
(ग) त्वम् वस्तुद्वयम् आनय ।
(घ) अजीज : सफलं अस्तु ।
(ङ) अजीज : कुशलं अस्तु ।
MCQ Questions for Class 6 Sanskrit Chapter 10 कृषिकाः कर्मवीराः with Answers
शुद्ध कथनानां समक्षम् ‘आम्’ अशुद्धकथनानां समक्षम् च ‘न’ इति लिखत- (शुद्ध कथन के सामने ‘आम्’ अशुदध कथन के सामने ‘न’ लिखिए।)
Write ‘yes’ to write and write ‘no’ to wrong sentences.
(i) कृषक: नित्यम् कर्मठः न भवति। – ……………….
(ii) जीर्णम् गृहम् वृष्टिं वारयितुम अक्षमम्। – ………………..
(iii) कृषकः क्षुधा तृषाकुलंः न भवति। – ………………
(iv) कृषकस्य परिश्रमणेन धरा शस्यपूर्णा भवति। – ………………..
(v) कृषकस्य जीवनम् सुखमयम् अस्ति। – ……………..
(vi) शीते कृषकस्य शरीरं सस्वेदं अस्ति। – ……………..
Answer
Answer:
(i) न
(ii) आम्
(iii) न
(iv) आम्
(v) न
(vi) ना
तालिकापूर्ति कुरुत। (तालिकापूर्ति कीजिए)
Complete the table.
Answer
Answer:
(क) हलाभ्याम्, हलैः
(ख) कुदालाभ्याम्, कुदालैः
(ग) क्षेत्रे, क्षेत्राणि
(घ) शरीरे, शरीराणि
(ङ) कर्मठः, कर्मठाः
(च) सः, ते।
बहुवचने परिवर्त्य वाक्यानि पुनः लिखत- (निम्नलिखित वाक्यों को बहुवचन में बदलकर लिखिए)
Rewrite the sentences after changing into plural.
(क) मेघौ जलम् वर्षतः। – …………….
(ख) कृषकः क्षेत्रम् कर्षति। – ……………..
(ग) शरीरे वस्त्रं न अस्ति। – ………………
(घ) सुखं दूरे तिष्ठति। – ………………
(ङ) अहम् कृषकम् पश्यामि। – ………………..
Answer
Answer:
(क) मेघाः जलम् वर्षन्ति।
(ख) कृषकाः क्षेत्रम् कर्षन्ति।
(ग) शरीरे वस्त्राणि न सन्तिा,
(घ) सुखानि दूरे तिष्ठन्ति।
(ङ) वयम् कृषकम् पश्यामः।
अधोदत्तान् प्रश्नान् उत्तरत- (निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए)
Answer the following questions.
(क) केषां श्रमेण क्षेत्राणि सस्यपूर्णानि भवन्ति? ………………
(ख) कृषिकस्य गृहं कदा वृष्टिं वारयितुम् न क्षमम्? ………………
(ग) कृषिकस्य पादयोः को न स्त:? ………………
(घ) कृषिकस्य किं शीते कंपमयं भवति? …………….
(ङ) कृषिकाणां किं न नश्यति? ……………
Answer
Answer:
(क) कृषिकाणां श्रमेण क्षेत्राणि सस्यपूर्णानि भवन्ति।
(ख) कृषिकस्य गृहं वर्षासु वृष्टिं वारयितुम् न क्षमम्।
(ग). कृषिकस्य पादयोः उपानही न स्तः।
(घ) कृषिकस्य शरीरं शीते कंपमयं भवति।
(ङ) कृषिकाणां कर्मवीरत्वं न नश्यति।
उचितं विकल्पम् चित्वा वाक्यपूर्ति कुरुत- (उचित विकल्प चुनकर वाक्य पूरे कीजिए)
Pick out the correct option and complete the sentences.
1. (i) कृषकाः ………………. क्षेत्राणि कर्षति। (हलः, हलेन, हलम्)
(ii) ……………….. जीवनम् कष्टपूर्णम्। (कृषकम्, कृषकस्य, कृषक:)
(iii) कृषकाः ………………. अन्नम् उत्पादयति। (सर्वे, सर्वभ्यः, सर्वेभ्यः)
(iv) ………… ग्रीष्मे तपति। (सूर्यम्, सूर्यः, सूर्य)
(v) कृषकाणां ………… धरा सरसा भवति। (श्रमम्, श्रमेन, श्रमेण)
Answer
Answer:
(i) हलेन
(ii) कृषकस्य
(iii) सर्वेभ्यः
(iv) सूर्यः
(v) श्रमेण।
2. (i) ग्रीष्मे शरीरं ……………… (सस्वेदम्, कंपमयम्, कष्टम्)
(i) …………. दूरे हि तिष्ठति। (सुखम्, दुःखम्, गृहम्)
(iii) तौ कुदालेन क्षेत्राणि …………… (कर्षति, कर्षतः, कर्षन्ति)
(iv) ………… विपुलं जलं वर्षन्ति। (मेघः, मेघौ, मेघाः)
(v) ……………. कर्मवीरत्वं न नश्यति। (कृषकानाम्, कृषकम्, कृषकाणाम्)
Answer
Answer:
(i) सस्वेदम्
(ii) सुखम्
(iii) कर्षतः
(iv) मेघाः
(v) कृषकाणाम्।
3. (i) तथापि ……….. + ………… । (तथा + पि; तथा + अपि; तथ + आपि)
(ii) शाकमन्नम् = ……….. + ………….. । (शाक + मन्नम्, शा + कमन्नम्, शाकम् + अन्नम्)
(iii) तृषाकुलौ ………. + …………. । (तृषा + कुलौ, तृषा + अकुलौ, तृषा + आकुलौ)
(iv) शीतकालेऽपि = ………… + ………….. । (शीतकाले + ऽपि, शीतकाले + अपि, शीतका+ लेऽपि)
(v) कण्टकावृता = ………….. + ……………. । (कण्टका + वृता; कण्टका+ आवृता; कण्टक + आवृता)
Answer
Answer:
(i) तथा + अपि (आ + अ+ आ)
(ii) शाकम् + अन्नम् (म् + अ = म)
(iii) तृषा + आकुलौ (आ + आ + आ)
(iv) शीतकाले + अपि (अ → 5)
(v) कण्टक + आवृता (अ+ आ = आ)।