Check the below Class 7 Sanskrit MCQ Chapter 6 क्रीडाम वयं श्लोकान्त्याक्षरीम् with Answers based on the latest exam pattern. Students can also read NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit Chapter 6 Questions and Answers at LearnInsta.
क्रीडाम वयं श्लोकान्त्याक्षरीम् Class 7 MCQ Questions Sanskrit Chapter 6
यथानिर्देशम् उत्तरत-
प्रश्न 1.
‘धनम्’ इति पदस्य पर्यायः कः?
(क) वित्तम्
(ख) धर्मम्
(ग) पन्थः
(घ) कन्था
उत्तराणि-
(क) वित्तम्
प्रश्न 2.
‘नक्षत्राणाम्’ इत्यर्थे किम् पदम्?
(क) चन्द्रः
(ख) ताराणाम्
(ग) भूषणम्
(घ) लतानाम्
उत्तराणि-
(ख) ताराणाम्
प्रश्न 3.
‘सज्जन:’ इति पदस्य विपरीतार्थकम् पदम् किम्?
(क) भार:
(ख) साधुः
(ग) खलः
(घ) भूता:
उत्तराणि-
(ग) खलः
प्रश्न 4.
‘पृथिव्या:’ इति पदे का विभक्तिः?
(क) तृतीया
(ग) षष्ठी
(ख) सप्तमी
(घ) चतुर्थी
उत्तराणि-
(ग) षष्ठी
प्रश्न 5.
‘ते मनुष्यरूपेण मृगाः चरन्ति।’ अत्र क्रियापदं किम्?
(क) चरन्ति
(ख) ते
(ग) मृगाः
(घ) मनुष्य
उत्तराणि-
(क) चरन्ति
प्रश्न 6.
‘विद्यया’ अत्र का विभक्तिः?
(क) द्वितीया
(ख) तृतीया
(ग) षष्ठी
(घ) द्वितीया
उत्तराणि-
(ख) तृतीया
प्रश्न 7.
‘विवादाय’ अत्र का विभक्तिः?
(क) तृतीया
(ख) सप्तमी
(ग) चतुर्थी
(घ) द्वितीया
उत्तराणि-
(ग) चतुर्थी
प्रश्न 8.
‘गुप्तं धनं’ अत्र विशेष्यपदं किम्?
(क) गुप्तं
(ख) धनं
(ग) धन
(घ) गुप्त
उत्तराणि-
(ख) धनं
प्रश्न 9.
विद्याहीनाः कीदृशाः इव न शोभन्ते?
उत्तराणि-
निर्गन्धाः किंशुकाः
प्रश्न 10.
काव्यशास्त्रविनोदेन केषाम् कालः गच्छति?
उत्तराणि-
धीमताम्
प्रश्न 11.
निद्रया कलहेन वा केषाम् कालः गच्छति?
उत्तराणि-
मूर्खाणाम्
प्रश्न 12.
साधोः धनं किमर्थं भवति?
उत्तराणि-
दानाय
प्रश्न 13.
दुष्टस्य शक्तिः किमर्थं भवति?
उत्तराणि-
परिपीडनाय
प्रश्न 14.
सततं किम् करणीयम्?
उत्तराणि-
विद्यार्जनम्
प्रश्न 15.
विदेशगमने विद्या का?
उत्तराणि-
बन्धुजन:
प्रश्न 16.
नरस्य गुप्तं धनं किम्?
उत्तराणि-
विद्याधनम्
प्रश्न 17.
विद्यां विना केषाम् सुखम् न जायते?
उत्तराणि-
नराणाम्
प्रश्न 18.
विद्याभ्यासं किमर्थं करणीयम्?
उत्तराणि-
धर्मार्थमोक्षेभ्यः
प्रश्न 19.
केषाम् भूषणम् पुष्पम्?
उत्तराणि-
लतानाम्
प्रश्न 20.
केषाम् भूषणम् चन्द्रः?
उत्तराणि-
ताराणाम्
प्रश्न 21.
राजा कस्याः भूषणम्?
उत्तराणि-
पृथिव्या:
प्रश्न 22.
विद्याधनं कथं वर्धते?
उत्तराणि-
व्यये कृते
प्रश्न 23.
राजा किम् हर्तुं न शक्नोति?
उत्तराणि-
विद्याधनम्
Class 7 Sanskrit Chapter 6 MCQ सदाचारः (Old Syllabus)
निम्नलिखित श्लोकं पठित्वा तदाधारितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत (निम्नलिखित श्लोक को पढ़कर उस पर आधारित प्रश्नों के उत्तर दीजिए)
आलस्यं हि मनुष्याणां शरीरस्थो महान् रिपुः।
नास्त्युद्यमसमो बन्धुः कृत्वा यं नावसीदति॥
Question 1.
’महान् रिपुः’ अनयोः विशेषणपदं किम्?
(क) महान्
(ख) रिपुः
(ग) महत्
(घ) रिपु
Answer
Answer: (क) महान्
Question 2.
’कृत्वा’ पदे कः प्रत्ययः अस्ति?
(क) त्वा
(ख) कतवा
(ग) क्त्वा
(घ) क्तवा
Answer
Answer: (ग) क्त्वा
Question 3.
किं महरिपुः अस्ति?
Answer
Answer: आलस्यम्
Question 4.
आलस्यं कीदृशः महान् रिपुः अस्ति?
Answer
Answer: शरीरस्थः
Question 5.
उद्यमसमः कः मनुष्याणां नास्ति?
Answer
Answer: उद्यमसमः बन्धुः मनुष्याणां नास्ति।
Question 6.
कं कृत्वा मनुष्यः नावसीदति?
Answer
Answer: उद्यम कृत्वा मनुष्यः नावसीदति।
पर्यायपदानि लिखत (पर्यायवाची पदों को लिखिए-)
पदानि – पर्यायाः
(i) शत्रुः – बन्धुः
(ii) मानवानाम् – अवसीदति
(iii) परिश्रम – रिपुः
(iv) मित्रम् – उद्यम
(v) दुःखीयति – मनुष्याणाम्
Answer
Answer:
(i) शत्रुः – रिपुः
(ii) मानवानाम् – मनुष्याणाम्
(iii) परिश्रम – उद्यम
(iv) मित्रम् – बन्धुः
(v) दुःखीयति – अवसीदति
‘क’ पदस्य श्लोकांशं ’ख’ पदस्य श्लोकांशैः सह योजयत (‘क’ पद श्लोकांश को ’ख’ पद के श्लोकांशों के साथ जोड़िए-)
(i) आलस्यं हि मनुष्याणाम् - समबन्धुः
(ii) नास्ति उद्यमसमः बन्धुः - मनुष्याणाम्
(iii) शरीरस्थः – कृत्वा यं नावसीदति
(iv) आलस्यं हि – नावसीदति
(v) कृत्वा यम् – महान् रिपुः
(vi) नास्ति उद्यम – शरीरस्थो महान् रिपुः
Answer
Answer:
(i) आलस्यं हि मनुष्याणाम् - शरीरस्थो महान् रिपुः
(ii) नास्ति उद्यमसमः बन्धुः - कृत्वा यं नावसीदति
(iii) शरीरस्थः - महान् रिपुः
(iv) आलस्यं हि – मनुष्याणाम्
(v) कृत्वा यम् – नावसीदति
(vi) नास्ति उद्यम - समबन्धुः
परस्परमेलनम् कुरुत- (परस्पर मेल कीजिए)
Match the following.
पर्यायाः
ब्रूयात् – निरन्तरम्
वाचा - व्यवहारः
अनृतम् - वदेत्
सततम् – वचनेन
आचारः – असत्यम्
Answer
Answer:
ब्रूयात् – वदेत्
वाचा - वचनेन
अनृतम् - असत्यम्
सततम् – निरन्तरम्
आचारः – व्यवहारः
विपर्यायाः
सर्वदा - मरणम्
प्रियम् – अनृतता
सत्यता - अप्रियम्
श्वः – कदाचन / कदापि
जीवनम् – ह्यः
Answer
Answer:
सर्वदा - कदाचन / कदापि
प्रियम् – अप्रियम्
सत्यता - अनृतता
श्वः – ह्यः
जीवनम् – मरणम्
श्लोकांशाः
(i) श्वः कार्यमद्य कुर्वीत – एषः धर्म सनातनः।
(i) नहि प्रतीक्षते मृत्युः – न कदापि सुखी जनः।
(iii) प्रियं चानृतं ब्रूयात् – कृतमस्य न वा कृतम्।
(iv) मित्रेण कलहं कृत्वा – पूर्वाह्ने चापराह्निकम्।
Answer
Answer:
(i) श्वः कार्यमद्य कुर्वीत पूर्वाह्ने चापराह्निकम्।
(i) नहि प्रतीक्षते मृत्युः कृतमस्य न वा कृतम्।
(iii) प्रियं चानृतं ब्रूयात् एषः धर्मः सनातनः।
(iv) मित्रेण कलहं कृत्वा न कदापि सुखी जनः।
श्लोकान् पठत प्रश्नान् च उत्तरत- (श्लोकों को पढ़कर प्रश्नों के उत्तर दीजिए)
Read the shlokas and answer the questions.
सत्यं ब्रूयात् प्रियं ब्रूयात् न ब्रूयात् सत्यमप्रियम्।
प्रियं च नानृतं ब्रूयात् एषः धर्मः सनातनः॥
सर्वदा व्यवहारे स्यात् औदार्यं सत्यता तथा।
ऋजुता मृदुता चापि कौटिल्यं न कदाचन॥
(i) किं न ब्रूया?
(ii) व्यवहारे किं स्यात?
(iii) मृत्युः किं न करोति?
(iv) मित्रेण कलहं कृत्वा जनः कीदृशः भवति?
Answer
Answer:
(i) सत्यमप्रियम् (सत्यम् + अप्रियम्)
(ii) औदार्यम्
(iii) प्रतीक्षाम्
(iv) दु:खी
2. (i) सनातनः धर्मः कः?
(ii) मनसा वाचा कर्मणा कं कं सेवेत?
(iii) व्यवहारे सदा किं स्यात् किं च न?
Answer
Answer:
(i) ’प्रियं च नानृतं ब्रूयात् एषः धर्मः सनातनः।’
(ii) श्रेष्ठं जनं, गुरुं, मातरं पितरं च अपि मनसा वाचा कर्मणा सेवेत।
(iii) व्यवहारे सदा औदार्यं स्यात् तथा सत्यता, ऋजुता मृदुता चापि स्यात्; कौटिल्यं कदापि न स्यात्।
मञ्जूषातः उचितम् अव्ययपदम् आदाय वाक्यपूर्तिं कुरुत- (मञ्जूषा से उचित पद लेकर वाक्यपूर्ति कीजिए)
Pick out the appropriate indeclinable from the box and complete the sentences.
सततम्, श्वः, सर्वदा, कदापि, एव
(i) अहं …………….. ग्रामं गमिष्यामि।
(ii) ’सत्यम् …………….. जयते।’
(iii) योग्यः छात्रः शोभनान् अङ्कान् लब्धुम् …………………. परिश्रमं करोति।
(iv) सत्यवादी हरिशचन्द्रः ……………… असत्यं न अवदत्।
(v) सः …………….. सत्यम् एव वदति स्म।
Answer
Answer:
(i) श्वः
(ii) एव
(iii) सततम्
(iv) कदापि
(v) सर्वदा।
मञ्जूषायाः सहायतया श्लोकान्वयं पूरयत। (मञ्जूषा की सहायता से श्लोक का अन्वय पूरा कीजिए।)
Complete the prose order with help from the box.
अपि, सत्यता, कदाचन, व्यवहारे
……………. सर्वदा औदार्यं तथा ………………. स्यात्; ऋजुता मृदुता च ………………….. (स्यात्); कौटिल्यम् …………….. न (स्यात्)
Answer
Answer: व्यवहारे, सत्यता, अपि, कदाचन
उचित-विकल्पं चित्वा प्रश्ननिर्माणम् कुरुत- (उचित विकल्प चुनकर प्रश्न निर्माण कीजिए)
Pick out the correct option and make questions.
(i) श्वः कार्यमद्य (कार्यम् + अद्य) कुर्वीत। – (कुत्र, कदा, किम्)
(ii) व्यवहारे सर्वदा औदार्यं स्यात्। – (के, कुत्र, कस्मिन्)
(iii) व्यवहारे कौटिल्यं कदापि न स्यात्। – (कः, का, किम्)
(iv) मित्रेण कलहं न कुर्यात्। – (कस्य, कः, केन)
(v) मातरं पितरं च कर्मणा सेवेत। – (कम्, किम्, कथम्)
Answer
Answer:
(i) श्वः कार्यं कदा कुर्वीत?
(ii) कस्मिन् सर्वदा औदार्यं स्यात्?
(ii) व्यवहारे किम् कदापि न स्यात्?
(iv) केन कलहं न कुर्यात्?
(v) मातरं पितरं च कथम् सेवेत।
उचितेन विकल्पेन प्रत्येकं रिक्तस्थानं पूरयत- (उचित विकल्प द्वारा प्रत्येक रिक्त स्थान भरिए)
Fill in the blanks with correct option.
(i) श्वः कार्यम् अद्य कुर्वीत …………… चापराह्निकम्। (पूवाणे, मध्याह्ने, प्रातः)
(ii) प्रियं च नानृतम् ब्रूयात् एषः ……………… सुनातनः॥ (आचारः, धर्मः, देशः)
(iii) नहि …………… मृत्युः कृत्यस्य न वा कृतम्। (परिवर्जयेत्, सेवेत, प्रतीक्षते)
(iv) मित्रेण ……………. कृत्वा न कदापि सुखी नरः। (कार्यम्, कौटिल्यम्, कलहम्)
(v) सर्वदा …………………… स्यात् औदार्यं सत्यता तथा। (देशे, व्यवहारे, मित्रे)
Answer
Answer:
(i) पूर्वाह्ने
(ii) धर्मः
(iii) प्रतीक्षते
(iv) कलहम्
(v) व्यवहारे।
2. (i) मित्रेण कलहम् कृत्वा न …………… सुखी जनः। (कदा, कदापि, सर्वदा)
(ii) नहि प्रतीक्षते मृत्युः कृतम् अस्य न ……………….. कृतम्। (च, सततम्, वा)
(iii) ऋतुजा मृदुता चापि कौटिल्यं ……………… कदाचन। (च, वा, न)
(iv) ………………….. कार्यमद्य कुर्वीत। (ह्यः, अद्य, श्वः)
(v) मनसा वाचा कर्मणा सेवेत …………….. सदा। (तथा, चापि, सततम्)
Answer
Answer:
(i) कदापि
(ii) वा
(iii) न
(iv) श्वः
(v) सततम्।